क्रिप्टोमध्ये करताय गुंतवणूक, मग द्यावा लागेल संपूर्ण हिशेब, आयकर विभाग अ‍ॅक्शनमध्ये; कोण रडारवर?

नवी दिल्ली : गेल्या काही महिन्यांत क्रिप्टो करन्सीमध्ये गुंतवणुकीचे अनेक वृत्त समोर आले आहेत. अलीकडच्या महत्त्वाच्या घडामोडींमुळे क्रिप्टोमधून उत्पन्नही वाढले असून यामुळे भारतीयांचा देखील क्रिप्टो व्यापारात सक्रियपणे सहभाग वाढू लागला आहे. पण त्यांना माहिती नाही की आयकर विभागाचे अधिकारीही त्यांच्यावर बारीक लक्ष ठेवून आहेत. होय, जगातील सर्वात मोठ्या क्रिप्टो एक्सचेंज, Binance, वर ट्रेडिंग करणारे अनेक भारतीय आता आयकर अधिकाऱ्यांच्या रडारवर आल्याचे वृत्त समोर आले आहे.

क्रिप्टो गुंतवणूकदार आयकर विभागाच्या रडारवर
गेल्या काही आठवड्यांपासून आयकर विभागाचे अधिकारी अशा व्यवहारांवर आकारण्यात येणारा १% कर वजावटीचा स्रोत (टीडीएस) कापला गेला आहे की नाही याची चौकशी करत आहेत. इन्कम टॅक्स कार्यालयाने स्थानिक गुंतवणूकदारांना नोटीस बजावली आहे, ज्यामध्ये टीडीएस कपातीचा पुरावा किंवा टीडीएस का लागू नाही हे सिद्ध करणारी कागदपत्रे मागितली आहेत. म्हणजे क्रिप्टोमध्ये गुंतवणूक करणारे लोक कर भरत आहेत की नाही हे जाणून घ्यायचा सरकारचा उद्देश आहे.

कुठून येतोय पैसा
शिवाय या क्रिप्टो व्यापाऱ्यांना पैसे कुठून मिळाले याचाही आयकर विभाग तपास करत आहे. क्रिप्टो खरेदी करण्यासाठी वापरलेले पैसे ज्या काळात मिळवले गेले त्या काळासाठी अधिकाऱ्यांनी अशा व्यापाऱ्यांकडून आयकर रिटर्न परतावा मागितला आहे. आयकर विभागाच्या काही नोटिसांमध्ये परकीय चलनांच्या वेबसाइटवरून डाउनलोड केलेल्या व्यवहारांच्या डेटावर प्रश्न उपस्थित केले आहेत, ज्यामध्ये संपूर्ण उलाढालीवर ३०% कर लावण्यात आला आहे तर, कर फक्त नफ्यावरच लावावा. म्हणजे सरकारला संशय आहे की काही लोक कर चुकवत आहेत.त्याचवेळी, आयकर विभागाने या प्रकरणात आपल्या तपासाची व्याप्ती वाढवली तर, गेल्या दोन वर्षांत ज्यांनी क्रिप्टो होल्डिंग्ज Binance सारख्या परदेशी प्लॅटफॉर्मवर हस्तांतरित केले आहेत अशा अनेक भारतीयांवर परिणाम होण्याची शक्यता आहे. काही अनिवासी भारतीय किंवा प्रवासी लोकांनी क्रिप्टो मालमत्ता स्थानिक एक्सचेंजेसमधून परदेशी एक्सचेंजेस आणि खाजगी वॉलेटमध्ये हस्तांतरित केल्या आहेत त्यांनी खऱ्या कारणांसाठी गुंतवणूक मागे घेत असल्याचे सांगून देशांतर्गत व्यासपीठाची खात्री पटवून दिली.

भारतीयांनी Binance वर केलेले बहुतेक व्यवहार पीअर-टू-पीअर (P2P) डीलद्वारे असतात. यामध्ये, प्लॅटफॉर्म स्थानिक पातळीवर रुपयांमध्ये व्यवहार करणाऱ्या खरेदीदार आणि विक्रेत्यांना जुळवतो. मात्र, येथील व्यापारी कधीकधी नकळत आणि अनेकदा जाणूनबुजून या नियमाकडे दुर्लक्ष करतात की खरेदीदाराने थेट P2P ट्रेड आणि परकीय चलनावर TDS कापला पाहिजे.देशांतर्गत प्लॅटफॉर्मवरील व्यापाराच्या विपरीत, जिथे एक्सचेंजेस टीडीएस कापतात आणि सरकारकडे जमा करतात, येथे असं होत नाही. याव्यतिरिक्त, जेव्हा एक क्रिप्टो दुसऱ्या क्रिप्टोसाठी खरेदी केला जातो - अशा स्वॅप्स परदेशी एक्सचेंजवर वारंवार होतात - तेव्हा टीडीएस खरेदीदार आणि विक्रेता दोघांनाही लागू होतो. म्हणजे तुम्ही क्रिप्टोमध्ये व्यवहार करत असाल तर तुम्हाला टीडीएस नियमांचे पालन करणे अनिवार्य आहे.